Psikoaktif tehlike!..

Milat, uyuşturucu ile mücadele dosyasına devam ediyor-6

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla yayılan yeni psikoaktif maddeler ile mücadele, 2006 yılında kuruluş çalışmalarına başlanan ve 2008 yılında tam anlamıyla hayata geçirilen TUBİM Erken Uyarı Sistemi Ulusal Çalışma Grubu aracılığıyla yapılmaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan, "Erken Uyarı Sistemi Ulusal Çalışma Grubu" yıl içinde bir kaç kez toplanarak, son gelişmeleri masaya yatırır, eldeki verilerin analizini ve alınacak önlemleri görüşür.

MİLAT Gazetesi olarak açtığımız, “Uyuşturucu ile Mücadele” yazı dizimizin bugünkü bölümünde, gittikçe yaygınlaşan “psikoaktif madde” kullanımı ile mücadelenin ayrıntılarına göz atmaya çalışacağız.

Psikoaktif (Psikotrop) maddeler, asıl olarak merkezi sinir sisteminde etkisini gösteren ve beynin işlevlerini değiştirerek algıda, ruh hâlinde, bilinçlilikte ve davranışta geçici değişikliklere sebep olan kimyasal maddelerdir.

90’lı yılların başlarında kötüye kullanılan madde çeşidinde az sayıda artış olurken, son yıllarda “yasal kafa yapıcı maddeler” (legal highs), “tasarım maddeler” (designer drugs), “bitkisel kafa yapıcı maddeler” (herbal highs), “araştırma kimyasalları” olarak da bilinen yeni psikoaktif maddelerde büyük bir artış meydana gelmiştir…

Erken Uyarı Sistemi Ulusal Çalışma Grubu

Uyuşturucu ile mücadelinin en önemli ayaklarından birini, “Erken Uyarı Sistemi”nin oluşturduğunu belirten İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı yetkililerinden, bu kapsamdaki çalışmalar hakkında bilgi istedik.

Yetkililerden alınan bilgileri, geniş bir özet halinde dikkatlerinize arz ediyoruz:

Yılda en az 2 defa düzenli olarak toplantılar yapılmak suretiyle faaliyetlerine devam eden Erken Uyarı Sistemi içerisinde Sağlık, Adalet, Ticaret, Tarım ve Orman Bakanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Üniversiteler ve ilgili diğer kurumlardan temsilciler bulunmaktadır.

2015 yılında hayata geçirilen Jenerik Sınıflandırma Sistemi ile de yeni psikoaktif maddelerin birçoğunun daha ülkemizde görülmeden kanun kapsamına alınması sağlanmaktadır.

Bu yönde, Temmuz ve Aralık 2019’da gerçekleştirilen 23 ve 24 üncü TUBİM Erken Uyarı Sistemi Ulusal Çalışma Grubu Toplantıları neticesinde; 2019 yılında 101 olmak üzere, 2008 yılından günümüze kadar toplam 890 yeni psikoaktif madde 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun kapsamına alınmıştır.

Maddeler görülmeden

Bu maddelerden 520’i tek tek Sayma Usulü ile 370’i ise Jenerik Sınıflandırma Sistemi ile yasaya dahil edilmiştir. 2015 yılında hayata geçirilen Jenerik Sınıflandırma Sistemi ile de yeni psikoaktif maddelerin birçoğunun daha ülkemizde görülmeden kanun kapsamına alınması sağlanmaktadır.

2313 sayılı kanun kapsamına alınan maddelerin dağılımına bakıldığında; sentetik kannabinoidlerin (264), sentetik katinonların (177) ve feniletilamin grubu maddelerin (127) ön plana çıktığı görülmektedir.

Haşere ve tarım ilacı gibi zehir katkıları

NPS’lerin mevcut küresel boyuttaki durumu ülkemizle kıyaslandığında “Bonzai” sokak adıyla bilinen sentetik kannobinoid yakalamaları ve kullanımının diğer NPS’lere göre öne çıktığı görülmektedir. 2019 yılında ülkemizdeki NPS olayları ve kriminal analiz raporları incelendiğinde en çok karşılaşılan NPS’lerin tamamı sentetik kannabinoid grubu; 5F-MDMB-PICA, 4F-MDMB- bilinmektedir.

Ülkemize yasa dışı yollarla başta Çin’den getirilen hammaddenin çözülmesi oldukça kolaydır. Çoğaltılması için profesyonel laboratuvar gerekmemektedir. İçine haşere ve tarım ilacı gibi zehir katkıları eklenmektedir. Çoğu kullanıcı bu katkıların neden olduğu zehirlenme etkisini, narkotik madde etkisi sanmaktadır. Ada çayı, damiana çayı, yavşan otu, kekik, kalitesiz esrar, kına, hint kınası, kimyon gibi bitkisel ürünlere spreyleme yoluyla emdirildiği gibi, kağıt üzerine spreylenmiş olarak ele geçirilmiş örnekleri mevcuttur. Bitkisel ürünler ve bazen de esrar üzerine spreylenmesi, kullanıcılarda sentetik BINACA, 5Cl-ADB (5Cl-MDMBPINACA), 5F-ADB (5F-MDMB-PINACA) ve MDMB-4en-PINACA isimli maddelerdir.

Bonzai olayları

Özellikle 2012-2016 döneminde ülkemiz adına oldukça ciddi bir sorun olan sentetik kannabinoid ve olaylarındaki düşüş bu alanda yürütülen başarılı çalışmaların bir sonucu olarak düşünülmelidir. Özellikle 2017 yılından bugüne konuya ilişkin halk sağlığına yönelik farkındalık artırıcı çalışmaların, NARKOREHBER, NARKOLOG, NARKO-191 gibi projelerin ve Çin’den gelen hammadde yakalamaları ile sokağa yönelik kolluk birimlerince yürütülen etkin operasyonların azalış eğilimine önemli katkı sağladığı bilinmektedir..

Türkiye’de 2019 yılında 12.241 sentetik kannabinoid olayı gerçekleşmiştir. Bu olaylarda 17.631 şüpheli yakalanmış ve sokaklarda bonzai adıyla bilinen 723 kg sentetik kannabinoid ele geçirilmiştir.

*************

Bonzai yakalama istatistikleri

Sentetik kannabinoidler, (bonzai) uyuşturucu ve hayal gösterici etkileri olan, tamamen sentetik narkotik bir maddedir. 300’e yakın kimyasal çeşidi bilinmektedir. Hammaddenin çözülmesi oldukça kolaydır. Çoğaltılması da kolaydır. Bitkisel ürünler ve bazen de esrar üzerine spreylenmesi, kullanıcılarda sentetik (kimyasal) olmadığı yönünde güçlü ve fakat yanlış bir kanaat oluşturmaktadır.

Öldürme oranı yüksek

Bu özellikleri ile madde bağlantılı ölümlerde önemli bir oranı oluşturduğu gözlemlenmiştir. 2018 yılında 657 madde bağlantılı ölüm olayının yüzde 45,8’inde (301) sentetik kannabinoid mevcuttur. 2017 yılında ise 941 madde bağlantılı ölüm olayının yüzde 59,9’unda (564) sentetik kannabinoid mevcuttur.

2017 ve 2018 bonzai rakamları

2018 yılında sentetikkannabinoid (bonzai) görülen 301 vakanın 147’sinde (Yüzde 48,8) ölüm tek başına bu maddeden kaynaklanmıştır. 2017 yılında ise Bonzai kaynaklı görülen 564 vakadan 247’sinde (Yüzde 43,8) ölüm tek başına bu maddeden kaynaklanmıştır.

Gözle görülür azalmalar oldu

Yakalama istatistiklerinin de incelenmesinden görüleceği üzere; 2017-2018 dönemi arasında sentetik kannobinoid olay sayıları neredeyse stabil kalmış iken yakalama miktarlarında Yüzde 30 oranında artış yaşandığı gözlemlenmiştir (2017 yılında 958 kg, 2018 yılında 1248 kg). Ancak 2019 yılında gelindiğinde ise hem olay sayıların da hem de yakalama miktarlarında gözle görülür azalma olduğu görülmüştür. Örneğin 2018 yılında 24.320 olan sayısı %50’de fazla bir azalış göstererek 2019 yılında 12.241’e düşmüştür. Aynı şekilde aynı yıl içinde yakalama miktarı bir önceki yıla göre yaklaşık %44 oranında azalma göstererek 723 kg’a düşmüştür.

*************

Rezil bir haldeydim!..

Eski yaşamımda kapısının önünden bile geçmek istemeyeceğim yerlerde rezilce sabahlıyordum. Bu ben değildim, eskilerde kendimi sorgulayıp sıradan diye tanımladığım hayatım, asla farkına varamadığım kıymetini bilmediğim değerlerle doluydu. Ben hep kendime, doğru sorular sorup yanlış cevaplar verdim. Bu kendimi bulmak değildi. Bu, sıradan hayatıma sıradan olmayan bir kötülüktü. Ben aslında mutluydum, sadece yolumu kaybetmiştim.

Yanlış sokağa giriş!

Yanlış sokağa saptım, çıkmaza girmeden önce son sapağı kaçırmak üzereydim. Ece’yi hiçbir yerde bulamadım, içimdeki istek gittikçe kuduruyordu. Ece’ye ve bağımlılığıma ulaşmalıydım. Evine gitmek geldi aklıma, var gücümle koşmaya başladım, ayağım durmadan takılıyor, tökezliyor kadim bir amaca ulaşmak istercesine aldırmadan ifademi bozmadan koşmaya devam ediyordum.

Rezil bir haldeydim

Hafif bir esinti vardı dışarıda. Önü açık ceketimden içime rüzgâr giriyordu. Koşmaya devam ederken bir dükkânın yansımasından kendimi gördüm. Rezil bir haldeydim. Ansızın ağlamaya başladım. Düşünemeyecek kadar bitkindim. İnsanlar benimle aynı kaldırımda bile yürümüyorlardı. Yansımadan gözlerimin içine baktım. Aciz birine benziyordum. Artık hayallerim yoktu. Elimde yalnızca kullanmak için kendimi parçalayacağım bir bağımlılığım vardı. Adını bile bilmediğim yerlerde sabahlayacak, bağımlılarla sahte zevkler tadacak, günden güne kendimi tamamen kaybedip, bir daha bulamayacaktım. Kimsenin tabutumu taşımak istemeyeceği türden bir uğurlamayla aranızdan ayrılacaktım. Yazık oldu diyeceklerdi. Kimsesiz, aciz bir adamdı…

Ece'nin cansız bedeni

Aklım tek bir şeye odaklanmıştı. Son bir nefesle koşmaya devam ettim, köşeyi dönüp eve ulaştım. Kapıyı çalmaya, yumruklamaya, anahtar aramaya gerek bile yoktu. Açık bir şekilde önümde duruyordu. İttim ve içeri girdim. Nereye gittiğimi bilircesine salona yöneldim. Sararmış her yeni delik deşik koltuğun yanında Ece’nin cansız bedeni duruyordu. Aşırı doz kullanmıştı. Dizlerimin önüne çöktüm, cansız bedenine sarıldım ve saatlerce ağladım. Kendime geldiğimde hayatımda aldığım en doğru kararı verdim. Ece’nin cebinden bulduğum telefonla polisi ve ambulansı aradım. Ekipler eve ulaştığında bir krizin ortasındaydım, kendimi zincirlemek istiyordum. Babam, Ece, yaptıklarım, yapamadıklarım hepsinin acısı ve ağırlığı ekleniyordu ruhuma. Ruh yirmibir gram derler, ölseydim o an hiçbir şey ölçemezdi ruhumun ağırlığını.

Üç zorlu gece

Hastaneye yattığımda üç zorlu krizlerle dolu gece geçirdim. Uyandığımda Ece’yi sordum, defnedildi dediler, kimsesizler mezarlığına. Ben gömmek isterdim seni Ece, seni senden kurtaramadığım için af dilemek isterdim, ben sulamak isterdim gözyaşlarımla kabrini. İkna edilmeme gerek bile kalmamıştı. Ateşi ancak ateş söndürür, yüreğim bir ateşti babamı toprağa verdiğim günden bu yana, Ece’nin acısı da ateş gibi düştü yüreğime. Pes ettim, hayatla savaşıma, bir son verecektim, ona direnmeyecek, onu yaşayacaktım, kalan küçücük umudumla rehabilitasyon merkezine sığındım. Çok zor zamanlar geçirdim, içimdeki kiri çıkarmak için ruhumu çitiledim her gün. Çok yıldım, çok acılar çektim ama asla pes etmedim.

Hergün yeni bir umuttur

Her gün yeni bir umuda tutundum. Hâlâ babama verdiğim sözü tutabilirdim. Bir yıl geçti Ece’yi kaybedeli, babamı ise bir buçuk. Her gün azaldı sandım acılarım, oysaki alıştım zaman denen kor girdabın içinde. Babamı ve Eceyi kaybettim ama kendimi kazandım. Ben şanslı olan taraftayım. Burada kendim gibi hayatlar tanıdım, umutlar yeşerttim yeniden yüreğimde. Sıradan gibi görünen, muhteşem 148 YIRTIK AKVARYUM hayatıma dönmek için her şeyi yapıyorum. Hemşire giriyor ansızın içeri, gözlerinin parlaklığında Ece’yi görüyorum sanki. Gülümsüyorum belli belirsiz. Gözlerim pencereden sızan gün ışığına dikkat kesiliyor. Yeniden gün doğuyor benim için, yeniden umutluyum. Bu duvarların arasında hiç olmadığım kadar özgürüm. Benim hikâyem henüz bitmedi. (Ü.V)

*T.C. İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü,Narkotik Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığı, Madde Bağımlılığı Üzerine Öyküler: Yırtık Akvaryum

*************

Yarın: Bakanlıklar ve Uyuşturucu İle Mücadele